1
00:00:00,000 --> 00:00:01,999
Kompjuterat...

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,999
I dua që nga koha kur pata mundësi
të blija një për veten

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,999
dikur në fillimet e epokës së
kompjuterave modernë,

4
00:00:09,000 --> 00:00:10,999
në vitet ’80.

5
00:00:11,000 --> 00:00:13,999
Dhe kam kaluar në duar shumë
lloje të ndryshëm kompjuterash

6
00:00:14,000 --> 00:00:16,999
dhe e kam shprehur, publikisht,
besnikërinë për këtë apo atë lloj. 

7
00:00:17,000 --> 00:00:23,999
Por së fundmi kam ndërruar mendje, si mjaft njerëz,
me këtë punën e Software-it të Lirë.

8
00:00:24,000 --> 00:00:25,999
Ka ca mjegull rreth domethënies së tij

9
00:00:26,000 --> 00:00:27,999
dhe dua ta pastroj

10
00:00:28,000 --> 00:00:30,999
ngaqë ky është një vit përvjetori,

11
00:00:31,000 --> 00:00:33,999
dhe dua t’i ndihmoj të gjithë ta festojnë

12
00:00:34,000 --> 00:00:35,999
dhe të ecin më tej në të ardhmen
e Software-it të Lirë.

13
00:00:37,000 --> 00:00:38,999
Po qe se keni instalime

14
00:00:39,000 --> 00:00:40,999
hidraulike në shtëpinë tuaj

15
00:00:41,000 --> 00:00:42,999
mundet që të mos merrni vesh prej tyre,

16
00:00:43,000 --> 00:00:44,999
por keni një mik që i vjen ndoresh

17
00:00:45,000 --> 00:00:46,999
e që t’ju këshillojë ta kaloni 
këtë tubin këtej, rubinetin andej,

18
00:00:47,000 --> 00:00:50,999
ose një valvul diku gjetkë.

19
00:00:51,000 --> 00:00:52,999
Dhe krejt kjo pa shkelur ligjin, apo jo?

20
00:00:53,000 --> 00:00:54,999
Sepse është shtëpia juaj dhe
jeni i zoti i tubave.

21
00:00:55,000 --> 00:00:56,999
Me kompjuterin tuaj nuk bëni dot kështu.

22
00:00:57,000 --> 00:00:59,999
Nuk bëni dot lodra me sistemin tuaj operativ,

23
00:01:00,000 --> 00:01:06,999
dhe pa diskutim që nuk shkëmbeni dot me të tjerët
idera që mund t’ju vijnë për sistemin operativ

24
00:01:07,000 --> 00:01:11,999
sepse Apple dhe Microsoft, pronarët
e dy sistemeve operativë më popullorë,

25
00:01:12,000 --> 00:01:14,999
janë shumë të vendosur kur
vjen puna për pronësinë e tyre

26
00:01:15,000 --> 00:01:17,999
dhe askush tjetër nuk ka punë me të.

27
00:01:18,000 --> 00:01:19,999
Kjo mund t’ju duket e natyrshme:

28
00:01:20,000 --> 00:01:21,999
"E pse jo?"

29
00:01:22,000 --> 00:01:23,999
Por në fakt, po ju, pse s’bëni dot atë që doni? 

30
00:01:24,000 --> 00:01:31,999
Dhe pse bashkësia të mos e ndryshojë
dot, përmirësojë dhe shkëmbejë diçka?

31
00:01:32,000 --> 00:01:33,999
Tek e fundit, shkenca kështu punon...

32
00:01:34,000 --> 00:01:35,999
Krejt dija është e lirë,

33
00:01:36,000 --> 00:01:37,999
dhe krejt dija në shkencën e dobishme shkëmbehet.

34
00:01:38,000 --> 00:01:39,999
Në rast se jo -- është shkencë e ligë

35
00:01:40,000 --> 00:01:42,999
dhe është një lloj tiranie.

36
00:01:43,000 --> 00:01:44,999
Dhe kështu filloi, vërtet.

37
00:01:45,000 --> 00:01:46,999
Një njeri i quajtur Richard Stallman

38
00:01:47,000 --> 00:01:49,999
vendosi 25 vjetë më parë, thuajse si sot, të

39
00:01:50,000 --> 00:01:53,999
shkruajë nga e para një sistem
të plotë të ri operativ.

40
00:01:54,000 --> 00:01:59,999
Atë sistem e quajti GNU,
që do të thotë "GNU is Not Unix"

41
00:02:00,000 --> 00:02:01,999
sepse nuk është Unix,

42
00:02:02,000 --> 00:02:04,999
ngjan në shumë gjëra me Unix-in, 

43
00:02:05,000 --> 00:02:10,999
por çdo element i tij, çdo modul,
çdo copë e vogël kodi

44
00:02:11,000 --> 00:02:13,999
(dhe është kod gjigant, ngaqë duhet
të xhirojë në shumë platforma)

45
00:02:14,000 --> 00:02:19,999
punohet nga bashkësia,
nga programues "andej-këtej"

46
00:02:20,000 --> 00:02:25,999
që i kanë dyert e hapura në bashkësinë GNU,
të ndihmojnë në përmirësimin e software-it.

47
00:02:26,000 --> 00:02:31,999
Çdo "distro", siç quhen, çdo shpërndarje e GNU-së

48
00:02:32,000 --> 00:02:34,999
vihet në provë, punohet, dhe përimtësohet

49
00:02:35,000 --> 00:02:39,999
nga persona interesi i vetëm i të cilëve
është krijimi i sistemit operativ të përsosur

50
00:02:40,000 --> 00:02:45,999
që mund të përdoret nga tërë spektri
i platformave dhe nga sa më shumë përdorues.

51
00:02:47,000 --> 00:02:53,999
Mandej erdhi koha të shkruhej
kerneli, që është pjesa qendrore
e një sistemi operativ.  

52
00:02:55,000 --> 00:02:56,999
Dhe një njeri i quajtur Linus Torvalds,
për të cilin mund të keni dëgjuar,

53
00:02:57,000 --> 00:02:58,999
shkrojti kernelin dhe ky u quajt sipas emrit të tij,

54
00:03:00,000 --> 00:03:01,999
Linux (lajn-uks) 

55
00:03:03,000 --> 00:03:04,999
ose Linux (Lin-uks) si e shqiptojnë disa.

56
00:03:07,000 --> 00:03:08,999
Dhe Linux-i është kerneli që xhiron brenda GNU-së

57
00:03:11,000 --> 00:03:12,999
dhe jam këtu

58
00:03:14,000 --> 00:03:19,999
thjesht për t’ju kujtuar që GNU-ja dhe Linux-i
janë dy shtyllat e bashkësisë së Software-it të lirë,

59
00:03:20,000 --> 00:03:21,999
e njerëzve që besojnë se, 
dhe kjo është pjesa e rëndësishme, 

60
00:03:24,000 --> 00:03:25,999
që software-i duhet të jetë i Lirë, 

61
00:03:26,000 --> 00:03:27,999
dhe që bashkësia e përdoruesve duhet lejuar ta përshtasë,

62
00:03:28,000 --> 00:03:35,999
ta bëjë të vetin, ta ndryshojë, ta përmirësojë,
dhe t’i përhapë këto përmirësime,

63
00:03:36,000 --> 00:03:37,999
njësoj si shkencën.

64
00:03:38,000 --> 00:03:39,999
Ky është hollë-hollë kuptimi i tij.

65
00:03:40,000 --> 00:03:42,999
Në po atë mënyrë që shkencëtarët e mirë
ndajnë bashkë gjithçka dhe krejt dija
është e hapur dhe e lirë

66
00:03:43,000 --> 00:03:44,999
kështu duhet të jetë edhe me një sistem operativ.

67
00:03:46,000 --> 00:03:47,999
Ndaj, nëse jeni përkrahës i GNU-së, 

68
00:03:48,000 --> 00:03:50,999
nëse jeni përkrahës i Linux-it,
dhe i Free Software Foundation-it,

69
00:03:52,000 --> 00:03:55,999
ndoshta do të pyesni veten "Mirë pra, ç’mund të bëj?"

70
00:03:56,000 --> 00:04:00,999
Gjëja më e thjeshtë që mund të bëni është
të përdorni sistemin operativ GNU/Linux
në kompjuterin tuaj.

71
00:04:01,000 --> 00:04:02,999
Është shumë më e lehtë se sa mund ta mendoni.

72
00:04:03,000 --> 00:04:06,999
Shkoni te sajti "gnu.org" dhe shihni nëse
mund të gjeni një sistem operativ që ju bën punë.

73
00:04:07,000 --> 00:04:09,999
Me gjasa, nëse keni qejf një ndërfaqe
grafike të bukur përdoruesi,

74
00:04:10,000 --> 00:04:13,999
diçka si g-New-Sense, gNewSense 

75
00:04:14,000 --> 00:04:16,999
Do ta shihni atje te gnu.org.

76
00:04:17,000 --> 00:04:18,999
Ose, po qe se jeni vërtet i zoti, 

77
00:04:19,000 --> 00:04:20,999
mund të keni qejf të programoni një të tuajin.

78
00:04:21,000 --> 00:04:22,999
Mund të keni dëshirën 
të kontribuoni te tërësia e dijes

79
00:04:23,000 --> 00:04:25,999
që i bën GNU-në dhe Linux-in çka janë.

80
00:04:26,000 --> 00:04:27,999
Me cilëndo rrugë, 

81
00:04:28,000 --> 00:04:29,999
Shpresoj të bashkoheni me mua

82
00:04:30,000 --> 00:04:32,999
e t’i urojmë GNU-së një 25 vjetor të gëzuar.

83
00:04:33,000 --> 00:04:34,999
Le ta bëjmë tani, në fakt...

84
00:04:38,000 --> 00:04:39,999
Gëzuar datëlindjen, GNU!

85
00:04:40,000 --> 00:04:41,999
Njëzetepesë vjeç.

86
00:04:42,000 --> 00:04:43,999
Sistemi operativ i së ardhmes.

87
00:04:44,000 --> 00:04:45,999
Liri!

88
00:04:53,000 --> 00:04:54,999
I shijshëm si çokollata.

89
00:04:55,000 --> 00:04:56,999
Sistemi operativ më i shijshëm në botë...

90
00:04:57,000 --> 00:04:58,999
dhe krejtësisht i lirë. 

91
00:05:49,000 --> 00:05:50,999
Titrat: Programe Shqip