Ana okulundan üniversiteye bütün okul düzeylerini içeren eğitim faaliyetleri, sadece özgür yazılımı öğretmek gibi ahlaki bir göreve sahiptir.

Tüm bilgisayar kullanıcıları kendilerine bilgisayarlarını denetleme özgürlüğünü sağlayan özgür yazılım konusunda ısrar etmelidir. Özel mülkiyet yazılıma sahip bilgisayarlar, yazılımın sahibi veya geliştiricisi ne isterse onu yapar, kullanıcıların istediğini değil. Özgür yazılım ayrıca kullanıcılara birbirleriyle işbirliği kurma özgürlüğü tanır, doğru bir yaşam olanağı sunar. Bu nedenler, herkes için olduğu gibi okullar için de geçerlidir. Bununla birlikte bu yazının amacı, eğitime özgü ek nedenleri sunmaktır.

Özgür yazılım okulların paralarının ceplerinde kalmasını sağlar, ancak bu ikincil bir yarardır. Özgür yazılım diğer kullanıcılar gibi okullara da yazılımı kopyalama ve yeniden dağıtma özgürlüğü verdiği için tasarruf mümkündür. Eğitim sistemi her okula bir kopya verebilir ve her bir okul da bütün bilgisayarlarına programı yükleyebilir ve bunun için bir ödeme yapması da gerekmez.

Bu yararlı bir kazançtır, ancak biz bunu ilk sıraya koymayı kesinlikle reddediyoruz. Çünkü önemli ahlaki konularla karşılaştırdığımızda, bu kazanç oldukça yüzeysel kalıyor. Okulları özgür yazılıma geçirmek, okullardaki eğitim kalitesini biraz “arttırmaktan” daha fazlasıdır: bu kötü bir eğitim yerine iyi bir eğitim verme gerekliliğidir. Öyleyse daha derin hususları ele alalım.

Okulların öğrencilere güçlü, yetenekli, bağımsız, dayanışmacı ve özgür bir toplumun yurttaşı olmayı öğretmek gibi toplumsal bir görevi vardır. Korumacılığı ve oylamayı gösterdikleri gibi özgür yazılım kullanmayı da göstermeleri gerekmektedir. Öğrencilere özgür yazılım öğreterek, onları özgür dijital bir toplumda yaşamaya hazır yurttaşlar olarak mezun etmiş olur. Bu durum toplumun bir bütün olarak dev şirketlerin egemenliğinden kaçmasını sağlar.

Buna karşın, özgür olmayan bir yazılım öğretmek okulların toplumsal göreviyle çelişen bağımlılığı besler. Okulların bunu hiç yapmaması gerekir.

Her şeye rağmen, neden bazı özel mülkiyet yazılım geliştiricileri özgür olmayan programlarının ücretsiz kopyalarını(1) okullara sunuyorlar? Çünkü onlar, sigara şirketlerinin okul çocuklarına ücretsiz sigara dağıtması gibi(2) okulların kendi ürünlerine olan bağımlılıklarını geliştirmek istiyorlar. Öğrenciler mezun olduklarında, ne bu yazılım şirketleri ne de çalışacakları hiçbir şirket onlara ücretsiz kopya vermeyecektir. Bağımlı olduğunuz zaman, sizden ödeme yapmanız beklenecek ve gelecekteki güncellemeler daha da pahalı olacaktır.

Özgür yazılım öğrencilere yazılımın nasıl çalıştığını öğrenme olanağı sağlar. Bazı öğrenciler, doğuştan programcılar, ergenliklerini bilgisayarlara ve yazılımlarına dair her şeyi öğrenmeye can atarak geçiriyorlar. Her gün kullandıkları programların kaynak kodunu okumayı çok merak ediyorlar.

Özel mülkiyet yazılım onların bilgi konusundaki susuzluklarını yadsır: “İstediğiniz bilgi bir sırdır, öğrenmek yasaktır! ” Özel mülkiyet yazılım, eğitim ruhunun düşmanıdır ve okullarda tersine mühendislik nesnesi olarak kullanılmak dışında barındırılmamalıdır.

Özgür yazılım herkesi öğrenmeye teşvik eder. Özgür yazılım topluluğu, halkı teknolojinin nasıl çalıştığı konusunda cahil bırakan “teknolojinin ruhbanlığını” reddeder; biz her yaştaki ve durumdaki öğrencinin kaynak kodunu okumasını ve bilmek istediği kadarını öğrenmesini teşvik ederiz.

Özgür yazılım kullanan okullar üstün yetenekli programlama öğrencilerine gelişme olanağı sağlayacaktır. Doğuştan programcılar nasıl iyi programcı olmayı öğrenirler? İnsanların fiilen kullandığı gerçek programları okuyup anlamaya ihtiyaçları vardır. Bol miktarda kod okuyarak ve bol miktarda kod yazarak iyi ve temiz kod yazmayı öğrenirsiniz. Yalnızca özgür yazılım buna izin verir.

Büyük programlar için kod yazmayı nasıl öğrenirsiniz? Halihazırda büyük programlar içinde büyük ölçüde değişiklikler yaparak öğrenirsiniz. Bunu özgür yazılım sağlar; özel mülkiyet yazılımlar bunu engeller. Herhangi bir okul öğrencilerine programlama tekniğinde ustalaşmak için bunu sunabilir, ama bu sadece özgür yazılım kullanan bir okulda mümkündür.

Özgür yazılımın okullarda kullanımın en derin nedeni ahlaki eğitimdir. Okullardan öğrencilerine temel doğruları ve işe yarar becerileri öğretmesini bekleriz, ancak bunlar görevlerinin sadece bir parçasıdır. Okulların en temel görevi diğerlerine yardım etme alışkanlığını da içeren iyi bir yurttaş olmayı öğretmektir. Bilgisayar alanında bu insanlara yazılım paylaşmayı öğretmek demektir. Okullar öğrencilere, ana sınıfından itibaren şunu söylemelidir: “Eğer okula bir yazılım getirecekseniz, bunu diğer öğrencilerle paylaşmak zorundasınız. Sınıfta öğrenmek isteyen insanlar için kaynak kodunu göstermelisiniz. Dolayısıyla sınıfa tersine mühendislik için kullanılmadığı sürece özgür olmayan bir yazılım sokmaya izin verilmez.”

Elbette, bir okul öğütlediğini de yapmalıdır: sınıfa sadece özgür yazılım (tersine mühendislik nesnesi olanlar dışında) sokulmalı ve öğrenciler kopyalayabilsin, evine götürebilsen, daha da fazla dağıtabilsin diye kaynak kodu içeren kopyalar paylaşılmalıdır.

Öğrencilere özgür yazılım kullanmayı öğretmek ve özgür yazılım topluluğunda yerlerini almalarını sağlamak uygulamalı bir yurttaşlık dersidir. Ayrıca öğrencilere kodamanlığı değil, kamu hizmeti örneğini öğretir. Her düzeydeki okul özgür yazılım kullanmalıdır.

Bir okulla ilişkiniz varsa (öğrenci, öğretmen, çalışan, yönetici, bağışçı veya öğrenci velisiyseniz) okulu özgür yazılıma geçirmek sizin sorumluluğunuzdadır. Özel bir istekle hedefe ulaşılamıyorsa, sorunu bu topluluklarda herkese açık olarak gündeme getirin; konuyla ilgili daha fazla insanı bilgilendirmenin ve kampanya için müttefikler bulmanın yolu budur.

1. Uyarı: Böyle bir teklifi kabul eden bir okul daha sonra, daha pahalı güncellemelerle karşılaşabilir.
2. RJ Reynolds Tobacco Company, 2002 yılında çocukların katıldığı etkinliklerde ücretsiz sigara numuneleri dağıttığı için 15 milyon dolar para cezasına çarptırıldı. Ayrıntılar için: http://www.bbc.co.uk/worldservice/sci_tech/features/health/tobaccotrial/usa.htm.